Czym jest „kolano biegacza”?
Kolano biegacza, a dokładniej – zespół pasma biodrowo-piszczelowego (ang. Iliotibial Band Syndrome, ITBS), to jedna z najczęściej występujących dolegliwości wśród osób praktykujących bieganie, ale nie tylko. Innymi dyscyplinami zwiększającymi ryzyko wystąpienia zespołu są m.in: kolarstwo, narciarstwo, podnoszenie ciężarów, piłka nożna, tenis oraz wszystkie sporty wymagające wykonywania powtarzalnych ruchów kończyn w formie dynamicznych zgięć i wyprostów.
Podstawowym czynnikiem ryzyka ITBS są błędy treningowe, z których na pierwszym miejscu wyróżnia się długotrwały bieg po bieżni lub bieg w dół.
Przyczyny występowania kolana biegacza
Przyczyną kolana biegacza jest głównie przeciążenie stawu kolanowego, w wyniku którego dochodzi do mikrouszkodzeń w przyczepie pasma biodrowo-piszczelowego, które nie mają możliwości zagojenia się. Dochodzi wówczas do stanu zapalnego w jego obrębie (entezopatii), co z kolei powoduje ból.
Rozwojowi dolegliwości sprzyjają również inne czynniki: zaburzenie produkcji mazi stawowej, osłabienie mięśni, brak odpowiedniej równowagi mięśniowej, przykurcze mięśniowe, nieprawidłowości w obrębie budowy rzepki.
Wiele z objawów kolana biegacza pojawia się najczęściej na skutek błędów treningowych, np.:
- braku odpowiedniej rozgrzewki,
- wykonywania nadmiernie intensywnych ćwiczeń,
- nagłego zwiększenia intensywności ćwiczeń,
- długotrwałego biegania po bieżni bez zmiany kierunku,
- nieprawidłowej regeneracji po treningu.
Do grupy narażonej na występowanie kolana biegacza zaliczamy również osoby, które często siedzą z podkurczonymi nogami oraz chodzą w butach na wysokim obcasie.
Najczęstsze objawy kolana biegacza
Charakterystycznym objawem kolana biegacza jest ból pojawiający się przed, w trakcie lub po wykonywaniu czynności przy której staw jest w pozycji zgiętej, np.: podczas biegania, wchodzenia po schodach, długotrwałego siedzenia, zbiegania z pochyłości lub wykonywania przysiadów. Ból zlokalizowany jest z boku lub w przedniej części kolana, w miejscu, gdzie na piszczeli przyczepia się pasmo biodrowo-piszczelowe. Pacjenci określają ten ból jako palący lub kłujący, który promieniuje ku dołowi, a największe nasilenie ma bezpośrednio po wysiłku.
Dodatkowymi objawami mogą być:
- obrzęk kolana,
- uczucie trzeszczenia w kolanie,
- wrażenie przeskakiwania w kolanie,
- blokada w kolanie ograniczająca zakres ruchów.
Kolano biegacza – leczenie
Sposób leczenia kolana biegacza jest zależny od stopnia zaawansowania zmian i decyduje o nim specjalista ortopeda lub fizjoterapeuta. Bardzo często leczy się je zachowawczo, a w przypadku ostrej fazy najpierw wygasza się stan zapalny. Najważniejszym warunkiem jest jednak czasowe zaprzestanie treningów.
Stosowane leki mają działanie przeciwbólowe oraz przeciwzapalne i są to głównie preparaty z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Niekiedy podawany jest kwas hialuronowy w postaci zastrzyków w celu przyśpieszenia regeneracji chrząstki stawowej.
Istotnym elementem leczenia jest równoległe stosowanie fizykoterapii oraz rehabilitacji, ponieważ tylko dzięki temu możliwe jest osiągnięcie trwałych efektów. Stosowane są przeważnie:
- jonoforeza lub fonoterapia (ultradźwięki) z użyciem maści, bądź żeli przeciwzapalnych i przeciwbólowych,
- fala uderzeniowa,
- laseroterapia,
- terapia manualna, masaż leczniczy,
- kinezjotaping.
Powrót do treningów powinien być stopniowy i niezbyt obciążający. Najlepiej aby był poprzedzony konsultacją u fizjoterapeuty, który wskaże jak prawidłowo wykonywać poszczególne ćwiczenia.
W przypadku kiedy powyższe metody zawiodą, konieczne może się okazać wykonanie artroskopii stawu kolanowego – mało inwazyjnego zabiegu, podczas którego naprawiane są uszkodzone struktury.
Leczenie kolana biegacza za pomocą iniekcji pod kontrolą USG
Proces gojenia tkanek miękkich dzieli się na trzy fazy:
1. Okres zapalny – trwający około 3 tygodni, w tym czasie następuje „oczyszczenie” uszkodzonych tkanek przez organizm.
2. Okres gojenia się uszkodzenia – obejmuje czas pomiędzy 5-12 tygodniem od urazu, w tym czasie zachodzą procesy naprawcze.
3. Remodeling – ostatnia faza, która może trwać nawet do 12 miesięcy po urazie, dochodzi w niej do przebudowy powstałej tkanki, tak żeby spełniała swoją funkcję.
W przewlekłych mikrouszkodzeniach przyczepów ścięgien do kości (entezopatii), dochodzi do zaburzenia fazy gojenia. Zwykle jest to spowodowane powtarzającymi się w tym okresie urazami wynikającymi z braku przerwy treningowej. W konsekwencji prowadzi to do zaburzeń ukrwienia i powstawania uszkodzeń, które nie chcą się goić. Należy wtedy podać czynniki, które mają za zadanie pobudzić procesy gojenia. Głównie stosowany jest produkt bogato płytkowy, który zawiera bardzo dużą ilość białek, wytwarzanych przez płytki krwi. Białka te pobudzają procesy regeneracyjne. W metodzie tej wykorzystywana jest krew własna pacjenta, nie istnieje, więc ryzyko wystąpienia reakcji uczuleniowej, ani przeniesienia chorób wirusowych.
