Rehabilitacja nadgarstka po złamaniu

Złamanie nadgarstka jest urazem, którego możemy się nabawić zarówno przy uprawianiu sportu, jak i w różnych sytuacjach codziennych, na przykład: upadając lub opierając cały ciężar ciała na dłoni. W grupie zwiększonego ryzyka są osoby zmagające się z osteoporozą. Odpowiednio zaplanowana rehabilitacja nadgarstka odgrywa istotną rolę przy powrocie do pełnej sprawności.

Budowa nadgarstka

Nadgarstek jest częścią kończyny górnej zespalającą dłoń z przedramieniem. Umożliwia on poruszanie dłonią. Posiada bardzo złożoną budowę, która pozwala na wykonywanie precyzyjnych ruchów ręką z jednoczesnym dostosowaniem chwytu do konkretnego przedmiotu.

Kości nadgarstka ułożone są w dwóch rzędach, a w skład każdego wchodzą cztery kości.

Szereg dalszy, znajdujący się od strony palców, to kości:

• czworoboczna większa (jej przedłużeniem jest kciuk),
• czworoboczna mniejsza (przy palcu wskazującym),
• główkowata,
• haczykowata.

Szereg bliższy, przy kości promieniowej, to kości:

• łódeczkowata (na wysokości czworobocznej mniejszej),
• księżycowata,
• trójgraniasta,
• grochowata (umieszczona najbardziej od zewnętrznej).

Kości utrzymywane są przez mnóstwo drobnych więzadeł wewnętrznych i powierzchni stawowych. Od strony dłoniowej (przedniej/wewnętrznej) zlokalizowanych jest ich więcej, są też silniejsze oraz grubsze niż te po stronie grzbietowej. Więzadła zewnętrzne łączą natomiast nadgarstek z jednej strony z kośćmi śródręcza, z drugiej – z promieniową i łokciową. Tak skomplikowana budowa pozwala na dużą ruchomość nadgarstka.

Przyczyny złamania nadgarstka

Przyczyną złamania nadgarstka jest przekroczenie jego fizjologicznego zakresu ruchu, przeważnie wywarcie dużej siły na kończynę np. przygniecenie jej lub uderzenie w coś twardego. W zależności od sytuacji przeciążeniu ulega konkretna część nadgarstka i w każdym przypadku złamaniu może ulec inna kość. Przykładem może być złamanie Collesa, będące efektem podparcia się w czasie upadku wnętrzem dłoni lub złamanie Smitha – gdy lądowanie jest na grzbiet dłoni.

Złamanie nadgarstka u starszych osób, dodatkowo cierpiących na osteoporozę, jest dużo bardziej prawdopodobne nawet przy niewielkiej sile.

Objawy złamania nadgarstka

Najczęstsze objawy złamania nadgarstka to:

1. Ból: Intensywny ból w okolicy nadgarstka, który może być nasilony podczas ruchu lub nacisku.
2. Obrzęk: Opuchlizna w okolicy złamania, która może ograniczyć ruchliwość.
3. Zasinienie: Powstanie siniaków wokół nadgarstka lub palców, które mogą się pojawić zaraz po urazie lub w ciągu kilku dni.
4. Trudności w poruszaniu się: Złamanie nadgarstka może ograniczać normalne funkcje ręki, sprawiając trudności w wykonywaniu codziennych czynności.
5. Trzeszczenie lub trzask: Podczas ruchu nadgarstka może być słyszalne trzeszczenie lub trzaskanie.
6. Zniekształcenie: W przypadku ciężkiego złamania nadgarstka może wystąpić zniekształcenie kości lub wybrzuszenie w okolicy złamania.

Uraz nadgarstka może dotyczyć jednej lub kilku kości naraz, niekiedy dochodzi również do uszkodzenia z przemieszczeniem struktur. Objawy mogą pojawić się od razu lub po pewnym czasie, ale czasami zdarza się, że złamanie nadgarstka nie wywołuje prawie żadnych dolegliwości i bywa mylnie traktowane jak stłuczenie. Ból pojawia się wtedy dopiero w trakcie próby chwytania przedmiotu lub uciśnięcia punktu poniżej nasady kciuka.

W przypadku podejrzenia złamania nadgarstka zaleca się jak najszybsze skonsultowanie się z lekarzem lub udanie się do szpitala w celu diagnozy i leczenia.

Najczęstsze rodzaje złamań nadgarstka

Najczęstsze rodzaje złamań nadgarstka to:

1. Złamanie kości promieniowej: Jest to najczęstszy rodzaj złamania nadgarstka. Może występować jako złamanie bliższej części kości promieniowej (złamanie bliższego końca nadgarstka) lub dalszej części kości promieniowej (złamanie dalszego końca nadgarstka).
2. Złamanie kości łokciowej: Czasami wraz ze złamaniem kości promieniowej może wystąpić złamanie kości łokciowej. Złamanie obu kości nazywane jest złamaniem dwubieguna nadgarstka.
3. Złamanie zgrubienia kości łokciowej: Jest to rodzaj złamania, w którym uszkodzone jest zgrubienie (wyrostek) kości łokciowej. Może wystąpić w wyniku upadku na wyprostowaną dłoń.
4. Złamanie kości łokciowej z odwróceniem: W tym typie złamania kość łokciowa ulega złamaniu, a także obraca się lub przesuwa.
5. Złamanie zgrubienia kości łokciowej: Jest to złamanie zgrubienia kości łokciowej, które występuje na końcu kości bliżej nadgarstka.
6. Złamanie kości łódeczkowatej: Kość łódeczkowata to mała trójkątna kość, która znajduje się w nadgarstku, pomiędzy kością promieniową a łokciową. Złamanie tej kości może wystąpić w wyniku urazu lub upadku na wyprostowaną dłoń.
7. Złamanie kości trójgraniastej: Kość trójgraniasta jest jedną z mniejszych kości nadgarstka, znajdującą się w jego centralnej części, pomiędzy kością łódeczkowatą a główką kości łokciowej.

Diagnostyka i leczenie złamania nadgarstka

W celu zdiagnozowania urazu niezbędna jest wizyta u lekarza, który po wywiadzie i obejrzeniu ręki zaleci badanie RTG, USG lub tomografię komputerową. Dalsze postępowanie uzależnione jest od sytuacji. Złamanie kości nadgarstka z przemieszczeniem wymaga nastawienia, natomiast w przypadku złamania niestabilnego konieczna może być operacja z ustabilizowaniem kości z pomocą metalowych elementów. Kiedy nie występują żadne komplikacje leczenie opiera się na unieruchomieniu kończyny. Czas noszenia gipsu uzależniony jest od wielu czynników i dokładny termin określa lekarz.

Rehabilitacja po złamaniu nadgarstka – jakie zabiegi są zalecane ?

Rehabilitacja po złamaniu nadgarstka powinna przebiegać pod okiem fizjoterapeuty, który dostosuje plan terapeutyczny do pacjenta. We wczesnej fazie często zalecane jest stosowanie pola magnetycznego. Następnie wdraża się techniki manualne oraz ćwiczenia. Po zdjęciu gipsu lub ortezy można zastosować laseroterapię lub ultradźwięki.

Jak długo trwa rehabilitacja po złamaniu nadgarstka ?

Czas trwania rehabilitacji po złamaniu nadgarstka jest kwestią bardzo indywidualną i ustalany jest przez specjalistę. Wszystko zależy od kilku czynników m.in.: rodzaju i miejsca złamania, wieku pacjenta, jego zaangażowania w cały proces rehabilitacji. Ważne jest cierpliwe wykonywanie zaleconych ćwiczeń, czyli samodzielna rehabilitacja nadgarstka w domu.

Ćwiczenia usprawniające nadgarstek po złamaniu

Odpowiednio dobrane przez specjalistę ćwiczenia rehabilitacyjne pozawalają stopniowo przywrócić jego funkcję oraz siłę. Należy je wykonywać powoli i ostrożnie z zachowaniem komfortowego zakresu ruchu. Regularne wykonywanie zaleconych przez fizjoterapeutę ćwiczeń pomoże w szybszym powrocie do sprawności.

Podsumowanie

Rehabilitacja nadgarstka po złamaniu powinna zostać wdrożona jak najszybciej. Odpowiednio dostosowany plan terapeutyczny pozwoli na powrót do sprawności sprzed urazu. Ważna jest systematyczność i zaangażowanie pacjenta w proces leczenia.

Bibliografia

1. T. Sz. Gaździk, Ortopedia i traumatologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2009

2. J. Pituchowa, Anatomia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2006

3. A. Paluch, Postępowanie fizjoterapeutyczne u chorej po złamaniu kości promieniowej i łokciowej, 2018

4. J. Wojtkowski, K. Sochoń, B. Okurowska-Zawada, K. Okulczyk, W. Kułak, A. Zalewska, Urazy sportowe dzieci i młodzieży

5. L. Samson, Ocena wyników leczenia złamań dalszej nasady kości promieniowej, 2007

6. W. Gawroński, J. Kujawa, Zastosowanie wybranych metod terapii fizykalnej w medycynie sportowej. Postępy Medycyny Lotniczej, 2004