Budowa kręgosłupa lędźwiowego
Odcinek lędźwiowy kręgosłupa umiejscowiony jest pomiędzy klatką piersiową a odcinkiem krzyżowym i miednicą.
Czy wiesz, że …? Odcinek lędźwiowy jest ostatnim fragmentem kręgosłupa posiadającym kręgi ruchome, ponieważ odcinek krzyżowy oraz kość guziczna mają zrośnięte kręgi i poruszają się jako jedna całość.
Odcinek lędźwiowy zbudowany jest z 5 kręgów lędźwiowych, oznaczonych symbolami od L1 do L5, licząc od góry. Kształtem przypomina literę S, z wygięciem ku przodowi. Kręgi lędźwiowe są dużymi i silnymi kręgami (największymi w całym kręgosłupie), ich zadaniem jest utrzymywanie ciężaru ciała i wytrzymywanie sporych obciążeń.
Głównymi elementami budowy kręgosłupa lędźwiowego są:
- Kręgi lędźwiowe (L1-L5)
Zdarza się, że występują osobnicze rozbieżności w liczbie kręgów. I tak w przypadku wystąpienia lumbalizacji – pierwszy kręg krzyżowy staje się kręgiem lędźwiowym lub sakralizacji – ostatni kręg lędźwiowy przyjmuje postać pierwszego kręgu krzyżowego. Do takich sytuacji dochodzi w trakcie rozwoju kręgosłupa i często nie mają one negatywnego wpływu na jego funkcjonowanie.
- Dyski międzykręgowe (krążki) znajdujące się między dwoma sąsiednimi kręgami. Składają się z twardego zewnętrznego pierścienia z tkanki łącznej i miękkiego jądra żelowego. Krążki międzykręgowe mają za zadanie amortyzować obciążenia i umożliwiać ruch kręgosłupa. To właśnie w obszarze krążków międzykręgowych najczęściej dochodzi do uszkodzeń typu przepuklina lub dyskopatia.
- Stawy międzykręgowe umiejscowione są pomiędzy kręgami lędźwiowymi. Umożliwiają one ruchy i dają stabilność kręgosłupa. Stawy te są pokryte chrząstką stawową i otoczone torebką stawową.
- Kanał kręgowy, który zawiera rdzeń kręgowy będący elementem układu nerwowego odpowiedzialnym za przesyłanie sygnałów nerwowych między mózgiem a resztą ciała. Kanał kręgowy chroni rdzeń kręgowy przed uszkodzeniami.
- Wyrostki kolczyste, które wystają ku tyłowi. Stanowią one miejsce przyczepu mięśni i ścięgien oraz pomagają w stabilizacji kręgosłupa.
- Wyrostki stawowe, które łączą się z sąsiednimi kręgami i tworzą stawy międzykręgowe. Umożliwiają ruchy skrętne i boczne w kręgosłupie.
Co warto wiedzieć o rehabilitacji kręgosłupa lędźwiowego?
Rehabilitacja kręgosłupa lędźwiowego stanowi ważny aspekt w leczeniu i zapobieganiu różnym problemom kręgosłupa, takim jak bóle krzyża czy przepuklina dysku międzykręgowego. Istnieją pewne standardowe i ogólne zasady dotyczące rehabilitacji, jednak zawsze należy najpierw skonsultować swój przypadek z lekarzem specjalistą lub fizjoterapeutą, ponieważ każdy organizm jest inny i wymaga indywidualnego podejścia.
Pierwszym i najważniejszym krokiem jest ustalenie przyczyny bólu i dokładne zdiagnozowanie pacjenta. Lekarz lub fizjoterapeuta przeprowadza badanie fizykalne oraz może zlecić wykonanie badań obrazowych (np. RTG, MRI), które pomogą w ocenie ewentualnych uszkodzeń. Przy stawianiu diagnozy brane są pod uwagę również choroby współistniejące, mające znaczący wpływ na strukturę tkanek w obrębie kręgosłupa.
Następnie ustalany jest konkretny plan rehabilitacji, który ma przed wszystkim złagodzić ból i poprawić komfort życia Pacjenta. Niekiedy terapia wymaga wstępnego wspomagania lekami przeciwbólowymi i przeciwzapalnymi.
Fizjoterapeuta rozpoczynając rehabilitację może skupić się na technikach terapii manualnej oraz masażu lub połączyć je z zabiegami fizykoterapeutycznymi. Terapia manualna obejmuje rożnego rodzaju mobilizacje i manipulacje kręgosłupa, które w bezpiecznym zakresie uruchomią stawy międzykręgowe doprowadzając tym samym do odżywiania tkanek, ponieważ poprzez ruch odżywiają się krążki międzykręgowe. Uzupełnieniem terapii może być odpowiednio spersonalizowany zestaw ćwiczeń, który ma na celu wzmocnienie mięśni kręgosłupa lędźwiowego oraz aparatu więzadłowego, poprawę elastyczności i poprawę postawy. Istotną kwestią jest dekompresja stawów, ponieważ w codziennym funkcjonowaniu kręgi są poddawane ciągłemu ściskaniu, a uwolnienie ich od tego ciężaru i użycie ćwiczeń relaksacyjnych daje tkankom czas na regenerację.
Ćwiczenia te mogą obejmować:
- ćwiczenia wzmacniające mięśnie brzucha, pleców i bioder,
- rozciąganie mięśni i tkanek okołokręgosłupowych,
- ćwiczenia stabilizacyjne w pozycji siedzącej, leżącej i na czworaka.
Często stosowany jest również masaż, który pomaga pobudzić tkanki do ukrwienia i zmniejsza napięcie mięśni. Rodzaj masażu dobiera fizjoterapeuta w zależności od potrzeby i może to być m.in. masaż: poprzeczny, tkanek głębokich, funkcyjny.
Podsumowanie
Kręgosłup lędźwiowy jest ważną częścią układu kostno-mięśniowego i pełni kluczową rolę w utrzymaniu równowagi, stabilności oraz umożliwianiu ruchów ciała. Jednocześnie jest to obszar, który często jest narażony na urazy i schorzenia, takie jak bóle krzyża czy przepuklina dysku międzykręgowego. Dlatego też ważne jest, aby dbać o zdrowie kręgosłupa lędźwiowego i stosować odpowiednie środki ostrożności, aby unikać problemów z nim związanymi. W sytuacji wystąpienia dolegliwości należy niezwłocznie udać się do specjalisty, który dostosuje odpowiedni rodzaj rehabilitacji.