Rwa kulszowa w ciąży

Rwa kulszowa w ciąży jest dość powszechnie stawianą diagnozą, która w przypadku kobiet ciężarnych jest w większości mylna. Wynika to z faktu mało wnikliwej diagnostyki. Biorąc pod uwagę objawy i biomechanikę kobiety ciężarnej faktycznie możemy zauważyć podrażnienie/ucisk nerwu kulszowego, ale nie na poziomie kręgosłupa, jak to bywa w przypadku rwy kulszowej, lecz na poziomie pośladka. Związane jest to ze zmianą środka ciężkości ciała ciężarnej. Mięsień gruszkowaty staje się zbyt napięty, przez co może regularnie uciskać nerw kulszowy, powodując tym samym objawy rwy kulszowej w ciąży, jednak w rzeczywistości jest to zespół mięśnia gruszkowatego.

Czym właściwie jest rwa kulszowa?

Rwa kulszowa jest zespołem specyficznych objawów, wynikających z drażnienia lub ucisku nerwu kulszowego na poziomie kręgosłupa.

Nerw kulszowy to największy nerw ludzkiego ciała, tworzony przez cztery lub pięć korzeni nerwowych, ciągnących się od odcinka lędźwiowego kręgosłupa, przez całą kończynę dolną, aż do stopy. W sytuacji kiedy zostanie nadmiernie uciśnięty lub podrażniony, wywołuje nagły i silny ból, który określany jest jako rwa kulszowa bądź „ból korzonków”.

W przypadku ciężarnych nerw kulszowy najczęściej drażniony jest na poziomie pośladka i to tam znajduje się przyczyna większości problemów – stąd też często mylna diagnoza, że to rwa kulszowa.

Jak rozpoznać rwę kulszową w ciąży?

Bóle w dolnej części pleców i pośladku podczas ciąży zwykle mylnie uznawane są za objawy rwy kulszowej. Prawidłową diagnozę postawić może tylko osoba, która zawodowo zajmuje się kobietami w ciąży. Może to być ortopeda, terapeuta uroginekologiczny lub osteopata zajmujący się ciężarnymi. Dokonują oni wnikliwej i dokładnej diagnostyki, aby ustalić przyczynę występowania dolegliwości bólowych.

Za kluczowy, objaw rwy kulszowej w ciąży uznawane jest pojawienie się nagłego i ostrego bólu, ciągnącego się od dolnego odcinka kręgosłupa poprzez pośladek, aż do stopy.

Leczenie i diagnozowanie „na własną rękę” może pogorszyć stan lub wydłużyć czas trwania dolegliwości bólowych.

Rwa kulszowa w ciąży – przyczyny

Pojawienie się objawów pseudo rwy kulszowej w ciąży może być wywołane przez kilka czynników, tj.:

• zmiany biomechaniczne wynikające z przemieszczaniem się środka ciężkości ciężarnej;
• wpływ hormonów ciążowych;
• rosnące dziecko.

Zmiany zachodzące w ciele kobiety mają ogromne znaczenie dla pogorszenia statyki ciała, w tym właśnie kręgosłupa. Mogą więc pojawić się różne dolegliwości bólowe wymagające wnikliwej diagnozy.

Istnieje wiele przyczyn bólów kręgosłupa u kobiet w ciąży:

• dyskopatia;
• problemy ze stawem krzyżowo-biodrowym;
• problemy z dnem miednicy;
• miejscowe stany zapalne;
• choroby nowotworowe, guzy nowotworowe,;
• urazy – zerwania i/lub naderwania więzadeł;
• choroby zakaźne, reumatyczne;
• osteoporoza;
• uszkodzenia układu nerwowego;
• otyłość;
• cukrzyca.

Rwa kulszowa w ciąży – objawy

Ból pleców u kobiet w ciąży należy do jednych z najczęstszych dolegliwości i rzadko kiedy jest to rwa kulszowa.

Niemniej jednak do objawów rwy zaliczyć możemy:

• nagły i bardzo silny ból zlokalizowany w dolnej części pleców, promieniujący do pośladka, tylnej strony uda, aż do stopy;
• promieniowanie odczuwalne również jako drętwienie, pieczenie lub „przechodzenie prądu”;
• osłabienie siły mięśniowej w kończynach dolnych;
• nasilanie się bólu podczas kichania, kaszlu lub intensywnego śmiechu;
• niekiedy niedowład kończyn dolnych;
• zaburzenie kontroli nad zwieraczami (zaburzenia defekacji i mikcji).

W przypadku wystąpienia jakichkolwiek objawów potrzebna jest pilna wizyta u specjalisty. W żaden sposób nie wolno ich bagatelizować, a już tym bardziej jeśli pojawią się: drętwienia, zaburzenia czucia, niedowłady lub problemy ze zwieraczami.

Rwa kulszowa w ciąży – jak leczyć?

Występowanie wszelkich dolegliwości bólowych okolicy kręgosłupa w trakcie ciąży w pierwszej kolejności należy skonsultować ze specjalistą pracującym z kobietami w ciąży np. ortopedą lub terapeutą uroginekologicznym. Ważne jest postawienie odpowiedniej diagnozy, ponieważ ból związany może być z innymi dysfunkcjami, a niekoniecznie z problemem kręgosłupowym – rwą kulszową.

Farmakologiczne sposoby leczenia rwy kulszowej w ciąży są mocno ograniczone z powodu braku leków przeciwbólowych, które nie szkodziłyby dziecku.

Jak leczyć ból kręgosłupa u kobiety ciężarnej?

PO PIERWSZE

Leczenie zaczyna się od postawienia prawidłowej diagnozy wynikającej z badania przedmiotowego i podmiotowego.

PO DRUGIE

W zależności od stanu Pacjentki i stopnia zaawansowania ciąży dobierane są sposoby i metody pracy, tak aby nie prowokować dolegliwości bólowych. Terapeuci uroginekologiczni posiadają szereg technik manualnych, które są bezpieczne dla przyszłej mamy i dziecka. Dzięki temu kobieta nie jest skazana na kilkumiesięczne męczenie się z dolegliwościami bólowymi kręgosłupa.

PO TRZECIE

Aktywność fizyczna podczas ciąży jest jak najbardziej wskazana. Terapeuci zalecają ją jako pracę domową i co ważne musi być dobrana indywidualnie, tak aby zmniejszać dolegliwości bólowe, a nie prowokować je. Zaplanowane aktywności będą inne w stanie przewlekłym, a jeszcze inne w stanie ostrym – jednak zawsze muszą być wykonywane w warunkach bezbólowych.

Rehabilitacja i fizykoterapia w ciąży

Jak już wcześniej wspomniano farmakologiczne leczenie dolegliwości bólowych kręgosłupa, jak również rwy kulszowej w ciąży jest mocno ograniczone, nie oznacza to jednak, że nie można zastosować żadnej terapii. Są zabiegi, które wykonywane przez wykwalifikowany i doświadczony personel są w pełni bezpieczne dla przyszłej mamy oraz dziecka.

Należą do nich:

• terapia uroginekologiczna (praca manualna, indywidualny dobór ćwiczeń, pozycje odciążające);
• ćwiczenia z położną;
• masaż prenatalny;
• trening oddechowy;
• prądy TENS – czyli, przezskórna elektryczna stymulacja nerwów, której zadaniem jest złagodzenie bólu (tylko po wcześniejszej kwalifikacji przez specjalistę);
• kinesiotaping – pomaga zmniejszyć napięcie mięśni w odcinku LS, wspiera stabilizację więzadeł oraz napięcie mięśni brzucha;
• masaż leczniczy;
• ćwiczenia – w tym również trening oddechowy, jako nadrzędny element pracy z bólem u kobiety w ciąży;
• edukacja Pacjentów – jak zapobiegać, a nie leczyć.

Profilaktyka w czasie ciąży jest najważniejsza:

• ciężarna powinna wstawać bokiem i kłaść się przez bok,
• należy pamiętać o właściwej postawie,
• nie wolno przeć na toalecie,
• powinno się oddychać do brzucha w sposób prawidłowy,
• nie zapominamy o dostosowanej do stanu aktywności fizycznej.

Ile może trwać rwa kulszowa w ciąży?

Dolegliwości związane z występowaniem rwy kulszowej w ciąży mogą utrzymywać się kilka tygodni, związane jest to z faktem, że nie może być leczona takimi samymi sposobami jak w standardowych przypadkach, kiedy stosowana jest farmakologia w połączeniu z fizjoterapią.

Jakie ćwiczenia mogą złagodzić rwę kulszową w ciąży?

Ćwiczenia mające złagodzić dolegliwości rwy kulszowej wykonywane w trakcie ciąży powinny być indywidualnie dobrane przez osteopatę lub terapeutkę uroginekologiczną. Wynika to z kwestii bezpieczeństwa zarówno kobiety, jak i dziecka. Odpowiednio podejmowana umiarkowana aktywność fizyczna w czasie ciąży może znacznie zmniejszyć/zniwelować objawy bólowe. Pamiętać należy, aby każdą aktywność najpierw skonsultować ze specjalistą.

Jak spać przy rwie kulszowej w ciąży?

Ulgę w bólu podczas ciąży może przynieść stosowanie odpowiedniej pozycji do snu w której odczuwane dolegliwości są najmniejsze i istnieje możliwość rozluźnienia się. W celu utrzymania odpowiedniej pozycji kręgosłupa warto ułożyć poduszki pomiędzy kolana i podtrzymująco pod brzuch.

Nie możemy zapominać też o odpowiednio dobranym materacu, który nie powinien być za miękki.

Rwa kulszowa w ciąży a poród

Występowanie rwy kulszowej w ciąży może wykluczyć poród drogami naturalnymi, jednak ostateczną decyzję zawsze podejmuje specjalista, który decyduje o najlepszym rozwiązaniu dla ciężarnej i dziecka. Obecnie często stosowany jest poród w wodzie lub lub w pozycjach wertykalnych (czyli, kiedy kanał rodny skierowany jest do dołu). Pozycje wertykalne są przeciwieństwem horyzontalnych – leżących.

Podsumowanie

Rwa kulszowa w okresie ciąży jest dolegliwością dość rzadką, jednak bardzo często mylnie diagnozowaną. Kobieta ciężarna narażona jest na występowanie wielu dolegliwości bólowych związanych z okolicą kręgosłupa i miednicy, dlatego tak istotna jest poprawna przeprowadzona diagnostyka. Leczenie rwy kulszowej w ciąży i wszelkich dolegliwości bólowych kręgosłupa odbywa się pod okiem specjalistów i oparte jest na indywidualnie dostosowanym planie terapii.

Bibliografia

1. Wójcik, G., Piskorz, J., Niecharakterystyczny ból imitujący lewostronną rwę kulszową – opis przypadku, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2015, Tom 21, Nr 3, 240–243
2. Richens, Y., Smith, K., Leddington Wright S., Lower back pain during pregnancy: advice and exercises for women, British Journal of Midwifery 2010, 18 (9), p. 562-566
3. Padua, L. i in., Patient-oriented assessment of back pain in pregnancy, Eur Spine J (2002) 11 :272–275
4. Majchrzycki, M. i in., Dolegliwości bólowe dolnego odcinka kręgosłupa u kobiet w ciąży, Ginekol Pol. 2010, 81, 851-855
5. Starzec, M., Truszczyńska, A., Ból lędźwiowo-miedniczny związany z ciążą – postępowanie terapeutyczne, Postępy Rehabilitacji (2), 69 – 78, 2017
6. Walocha J. Anatomia prawidłowa człowieka, Wyd. 1, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2013
7. Ziółkowska, A., Oleksy, E., Kasperska, P., Dreliszak, J., Wielgus, A., Sas, K., Zieliński, E., Ciąża okiem fizjoterapeuty. [W:] Skalski, D., Tuz, M., Czarnecki, D., (red.), Kultura fizyczna, edukacja zdrowotna i bezpieczeństwo. Współczesne wybrane zagadnienia TOM 1, Gdańsk: Wydawnictwo Uczelniane Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu im. Jędrzeja Śniadeckiego, 2020