Zespół cieśni nadgarstka to jeden z częściej występujących stanów chorobowych powstałych w wyniku długotrwałego ucisku nerwu pośrodkowego (przebiegającego w kanele nadgarstka). Głównymi objawami są: ból, mrowienie oraz drętwienie w okolicy kciuka, palca wskazującego oraz połowy palca serdecznego. Często najskuteczniejszym leczeniem zaawansowanego zespołu cieśni nadgarstka jest operacja.
Spis treści
Zespół cieśni nadgarstka – co to jest ?
Zespół cieśni nadgarstka to neuropatia uciskowa nerwu pośrodkowego, oznacza to, że za niekorzystne zmiany w nerwie odpowiada ucisk mechaniczny wywołany przez sąsiadujące struktury, bądź obrzęk. Dolegliwości pojawiają się w okolicach kciuka, palca wskazującego oraz połowy palca serdecznego.
Przyczyny zespołu cieśni nadgarstka
Cieśń nadgarstka może mieć wiele przyczyn, jednak za główną uznaje się wykonywanie ciągłych, powtarzalnych ruchów palców i nadgarstka, np.: wielogodzinne pisanie na klawiaturze, praca przy taśmie w fabryce, forsujące ćwiczenia fizyczne, gra na instrumencie itp.
Inne przyczyny cieśni nadgarstka:
- ucisk nerwu spowodowany urazem (np. złamaniem nadgarstka),
- ucisk nerwu spowodowany obrzękiem struktur w kanale nadgarstka (np. w okresie ciąży),
- zwyrodnieniowe zacieśnienia,
- źle wygojone złamania, zwichnięcia,
- zaburzenia hormonalne (np. niedoczynność tarczycy, akromegalia),
- krwiaki i gangliony,
- niedobór witaminy B12 i B6.
Czynniki sprzyjające powstawaniu zespołu cieśni nadgarstka:
- nadmierna masa ciała,
- zaawansowany wiek,
- cukrzyca,
- choroby zakaźne (np. gruźlica),
- choroby reumatyczne (np. dna moczanowa, reumatoidalne zapalenie stawów),
- zaburzenia naczynioruchowe czy mięśniowo-szkieletowe.
Jakie są objawy zespołu cieśni nadgarstka ?
Przeważnie występujące objawy cieśni nadgarstka:
- ból,
- drętwienie i mrowienie od pierwszego do połowy czwartego palca ręki,
- zaburzenia czucia,
- uczucie sztywności palców,
- osłabienie siły mięśniowej i chwytu,
- ograniczenie ruchów dłoni, problem z zaciśnięciem ręki w pięść,
- brak precyzji w wykonywaniu ruchów dłonią,
- problem z utrzymaniem przedmiotów w dłoni,
- zanik mięśni kłębu kciuka,
- dodatni objaw Tinela (w wyniku pukania w nerw pośrodkowy na wysokości kanału nadgarstka dochodzi do powstania wrażenia mrowienia/drętwienia w palcach, które on unerwia),
- dodatni objaw Phalena (kilkusekundowe zgięcie stawu promieniowo-nadgarstkowego powoduje nasilenie mrowienia/drętwienia).
Dolegliwości towarzyszące zespołowi cieśni nadgarstka nasilają się przeważnie w nocy i po uniesieniu kończyny. Ulgę przynosi dopiero opuszczenie ręki i wykonanie nią ruchu „strzepnięcia”.
W drugim stadium choroby objawy stają się coraz bardziej nasilone i mogą występować także w ciągu dnia.
Jak rozpoznać zespół cieśni nadgarstka ?
Dokładnego rozpoznania zespołu cieśni nadgarstka dokonuje ortopeda. Podstawą jest wywiad zebrany od pacjenta. Kolejnym badaniem jest badanie kliniczne, w którym wykorzystywane są również specjalistyczne testy: Tinela, Phalena i Durkana. Badaniami dodatkowymi potwierdzającymi ten zespół chorobowy jest badanie USG i badanie przewodnictwa nerwowego.
W przypadku uszkodzenia nerwu na dwóch poziomach (tzw. zespołu Double Crush Syndrome), diagnostyka może zostać rozszerzona o kręgosłup szyjny. Wykorzystuje się wtedy badanie RTG i rezonans magnetyczny (MRI).
Jak leczyć zespół cieśni nadgarstka ?
Leczenie cieśni nadgarstka może mieć charakter zachowawczy lub operacyjny i dobierany jest przez specjalistę w zależności od czasu trwania oraz stopnia zaawansowania choroby. W przypadku łagodnych i umiarkowanych objawów stosowane jest leczenie zachowawcze, które powinno przynieść poprawę w przeciągu 2-6 tygodni, a po około 3 miesiącach obserwowane są najlepsze wyniki. Leczenie zachowawcze obejmuje między innymi: unikanie ruchów doprowadzających do nasilenia objawów, stosowanie ortez na nadgarstek, farmakoterapię, wstrzyknięcie glikokorykosteroidów, fizjoterapię i fizykoterapię.
W przypadku braku poprawy po leczeniu zachowawczym u pacjentów z ciężkim stadium lub z widoczną atrofią mięśni kłębu kciuka stosowane jest leczenie operacyjne cieśni nadgarstka.
Zabieg może mieć charakter klasyczny lub endoskopowy, a po jego wykonaniu wdrażane jest postępowanie usprawniające.
Gdzie boli ręka przy cieśni nadgarstka ?
Ból zlokalizowany w okolicy nadgarstka może wskazywać na występowanie cieśni. Najczęściej koncentruje się on w okolicy kciuka, palca wskazującego i połowy palca serdecznego. Towarzyszyć mu może poczucie „przeszywającego prądu”, zaburzenie czucia, drętwienie i osłabienie siły mięśniowej. Objawy występują zarówno w dzień, jak i w nocy.
Do czego prowadzi nieleczony zespół cieśni nadgarstka ?
Niewłaściwie leczony lub w ogóle nie leczony zespół cieśni nadgarstka prowadzi do pogorszenia stanu, a w konsekwencji może doprowadzić do trwałego uszkodzenia nerwu pośrodkowego, niepełnosprawności ręki, a nawet trwałego inwalidztwa. Dlatego niezwykle istotna jest właściwa rehabilitacja i proces leczenia.
Zespół cieśni nadgarstka – rehabilitacja
W zespole cieśni nadgarstka bardzo istotna jest właściwa rehabilitacja, zarówno zachowawczo jak i po operacji. Obejmuje ona:
- terapię manualną,
- zabiegi cieplne (powierzchowne) – jedynie tymczasowe działanie przeciwbólowe,
- elektroterapię (krótkoterminowy efekt przeciwbólowy),
- fonoforezę (efekt przeciwbólowy),
- stretching i ćwiczenia (neuromobilizacje i TG itd.),
- kinesiotaping (wspomaga kontrolę motoryczną, zapobiega dalszym urazom, zmniejsza stan zapalny, usuwa zastoiny limfatyczne).
Czego nie wolno robić przy zespole cieśni nadgarstka ?
Zespół cieśni nadgarstka wymaga wprowadzenia pewnej profilaktyki między innymi: ćwiczeń rozciągających, prawidłowej postawy i odpowiedniej pozycji w czasie pracy, leczenia chorób podnoszących ryzyko powstania schorzenia, redukcji nadmiernej masy ciała.
Przy występowaniu cieśni nadgarstka należy unikać:
- podnoszenia ciężarów,
- wykonywania prac wymagających obciążania nadgarstków,
- wykonywania takich czynności jak: pisanie lub używanie myszy komputerowej, mycie okien, odkurzanie lub siekanie jedzenia,
- intensywnych treningów,
- stosowania używek.
Podsumowanie
Zespół cieśni nadgarstka jest dość często spotykaną jednostką chorobową. Objawia się przede wszystkim bólem obejmującym okolice kciuka, palca wskazującego oraz połowy palca serdecznego. Do głównych przyczyn występowania cieśni nadgarstka zaliczamy wykonywanie ciągłych, powtarzalnych ruchów palców i nadgarstka. Leczenie cieśni nadgarstka obejmuje metody zachowawcze lub operacyjne.
Bibliografia
- K. Ciechanowska, M. Łukowicz, Carpal Tunnel Syndrome – etiology and diagnostics, Journal of Education, Health and Sport 2017, t.7, nr 4
- K. Milanowska, Podstawy rehabilitacji ruchowej w dysfunkcjach narządu ruchu, Warszawa, 1981
- K.L. Moore, A.F. Dallej, A.M. Agur, R. Moore, Anatomia kliniczna, Wrocław 2016
- L. Chaitow, Metody terapii manualnej w leczeniu dysfunkcji powięziowych, Wrocław 2015
- P. Schwind, Techniki powięziowe i membranowe. Podręcznik do kompleksowego leczenia układu ruchu tkanki łącznej, Białe Błota, 2016
- R. Gołąbek, P. Majcher, Zespół cieśni nadgarstka, Sport i Turystyka. Środkowoeuropejskie Czasopismo Naukowe 2018, t. I, nr 1
- R.S. Martins, M.G. Siqueira, Conservativetherapeutic management of carpaltunnelsyndrome, Arquivos De Neuro-Psiquiatria, 2017, t. 75, nr 11
- S.D. Waldman, Atlas zespołów bólowych, Wrocław 2009
- S. Sztuce, Diagnostyka zespołu cieśni kanału nadgarstka, Praktyczna Fizjoterapia & Rehabilitacja, nr 48/2014
