Problem: Kolano kinomana
Konflikt rzepkowo-udowy, nazywany także kolanem kinomana, jest jednym z najczęstszych problemów ortopedycznych dotykających miłośników kina i innych form siedzącego trybu życia. Jest to stan, w którym dochodzi do powstania bólu w okolicy rzepki, a także do sztywności i ograniczonej ruchomości stawu kolanowego.
Budowa kolana
Kolano zbudowane jest z trzech części:
- staw rzepkowo-udowy, który znajduje się pomiędzy rzepką a przednią częścią powierzchni stawowej kości udowej
- przedział przyśrodkowy, tworzony przez wewnętrzną część kości udowej i piszczelowej
- przedział boczny, obejmujący zewnętrzną połowę kolana pomiędzy kością udową i piszczelową.
Działanie stawu często porównywane jest do liny przewieszonej przez bloczek, gdzie bloczkiem jest przednia powierzchnia kości udowej, zaś liną – mięsień czworogłowy (umiejscowiony z przodu uda) oraz rzepka łącznie z więzadłem. Staw rzepkowo-udowy jest stawem, który musi znosić największe obciążenia. Bardzo często obciążenie przekracza dwunastokrotnie ciężar ciała człowieka. Największe jest podczas wykonywania przysiadów, aerobiku czy np. gry w tenisa lub squash’a. Dla zdrowego kolana takie obciążenia nie są niczym nadzwyczajnym, problem pojawia się jednak w sytuacji, kiedy dojdzie o naruszenia powierzchni stawowej. Wtedy każde obciążenie może powodować szereg dolegliwości oraz pogłębiające się, często nieodwracalne uszkodzenia.
Mechanizm urazu i przyczyny
W kolanie kinomana, pojawiający się ból jest zwykle wynikiem tego, że rzepka podczas zginania i prostowania kończyny dolnej, nie przemieszcza się po swoim prawidłowym torze ruchu z powodu rozmaitych czynników związanych z nierównomierną pracą mięśni i nieprawidłową ich koordynacją.
Ucisk zewnętrznych mięśni uda, które pociągają rzepkę na zewnątrz, powoduje osłabienie wewnętrznych mięśni uda. Skutkiem tego jest nacisk na rzepkę w kierunku zewnętrznym nogi. To wszystko powoduje zaburzenia koordynacji w działaniu danych grup mięśniowych.
Kolano potrzebuje większej siły mięśnia czworogłowego uda, aby się wyprostować, osłabieniu ulega głowa przyśrodkowa mięśnia czworogłowego uda, a kość jest ustawiona w nadmiernej rotacji wewnętrznej, pojawia się przykurcz pasma biodrowo-piszczelowego, co wpływa na nieprawidłową pracę toru rzepki.
Często tego rodzaju ból rozwija się z powodu nadmiernego obciążania, u biegaczy długodystansowych i rowerzystów lub może też być spowodowany kontuzją jak np. skręcenie kolana.
Główne przyczyny:
- brak równowagi mięśniowej, w wyniku osłabienia części przyśrodkowej mięśnia czworogłowego
- przykurcze więzadłowe, powodujące nierównomierne obciążenie rzepki, przez co jedna z części szybciej się „zużywa”
- długotrwałe siedzenie ze zgiętymi kolanami, powoduje to uciskanie chrząstki w jednym miejscu przez co tworzy się na niej coś w rodzaju „odcisku”
- chodzenie na wysokich obcasach, przez co kolana nie są doprostowane. Powoduje to ciągły ucisk blokujący odżywianie i smarowanie stawu przez płyn stawowy.
- budowa anatomiczna kolan, na którą niestety nie mamy wpływu, a co może predysponować do uszkodzeń w stawie rzepkowo-udowym.
Najczęstsze objawy kolana kinomana
Objawy konfliktu rzepkowo-udowego to przede wszystkim ból w okolicy rzepki, który może promieniować na cały staw kolanowy, a także sztywność i ograniczona ruchomość stawu. Nasilenie objawów może powodować trudności w chodzeniu oraz utrudnienia w wykonywaniu codziennych czynności. Zdarzyć się może również trzeszczenie, chrobotanie lub nawet strzelanie wewnątrz kolana, nasilające się podczas zgięcia.
Pamiętać należy, że prawidłową diagnozę postawić może tylko specjalista (ortopeda, fizjoterapeuta). Występowanie powyższych objawów nie może być jednoznaczne jako diagnoza.
Leczenie
Warto pamiętać, że konflikt rzepkowo-udowy jest dolegliwością, którą można skutecznie leczyć. W przypadku wystąpienia objawów należy jak najszybciej skonsultować się ze specjalistą, który dobierze odpowiednie metody leczenia i zaleci ćwiczenia rehabilitacyjne.
Rehabilitacja polega głównie na odpowiednim rozciąganiu i wzmacnianiu mięśni poprzez ćwiczenia oraz terapię manualną. Fizjoterapeuta może zaplanować indywidualny program ćwiczeń. Często w początkowej fazie stosowany jest taping na stabilizację rzepki, ponieważ zmniejsza jej nadmierne przemieszczanie się.
Terapia może być wspomagana przez stosowanie odpowiednich leków przeciwzapalnych oraz regenerujących chrząstkę.
W przypadku kiedy leczenie zachowawcze nie przynosi zamierzonych efektów konieczna jest interwencja chirurgiczna. Przeważnie wykonywana jest artroskopia, w czasie której wygładzone zostają uszkodzone powierzchnie chrzęstne i przecięte struktury przyciągające rzepkę do boku. W sytuacji kiedy uszkodzenia wynikają z bocznego ustawienia przyczepu więzadła rzepki, następuje przesunięcie przyczepu w stronę przyśrodkową, przez co wyrównane zostaje obciążenie w stawie rzepkowo-udowym.
