Zabiegi rehabilitacyjne mają duże znaczenie w leczeniu rwy kulszowej oraz w zapobieganiu jej nawrotom. Pozwalają na szybszy powrót do zdrowia, dlatego powinny zostać wprowadzone jak najszybciej po ustąpieniu ostrych dolegliwości bólowych i wygaszeniu stanu zapalnego. Trzeba pamiętać, że pozbycie się bólu nie oznacza całkowitego wyleczenia, dlatego tak ważne jest zastosowanie odpowiednich zabiegów fizjoterapeutycznych. Istotne jest, aby plan rehabilitacji rwy kulszowej dobrany był przez specjalistę. Fizjoterapeuta może zastosować masaże rozluźniające, zabiegi z użyciem prądów, ultradźwięków lub ciepła.
Spis treści
Jakie zadania ma rehabilitacja przy rwie kulszowej?
Zabiegi rehabilitacyjne przy rwie kulszowej mają przed wszystkim za zadanie:
- uśmierzanie i zwalczanie dolegliwości bólowych,
- zmniejszenie ucisku na korzeń nerwowy poprzez optymalne ustawienie kręgosłupa,
- poprawę siły mięśniowej w przypadku wystąpienia niedowładów,
- zapobieganie i leczenie powikłań rwy (np. przykurcze mięśniowe),
- zapobieganie nawrotom rwy kulszowej poprzez profilaktykę obejmującą naukę prawidłowej postawy, biomechaniki i ćwiczeń do wykonywania w domu.
Więcej na temat rwy kulszowej przeczytasz tutaj…
Rwa kulszowa – jakie są jej przyczyny, objawy i jak ją leczyć?
Rehabilitacja w rwie kulszowej – komu pomoże?
W pierwszych dniach pojawienia się ostrych symptomów rwy kulszowej nie zaleca się fizjoterapii. Należy pomyśleć wtedy o odciążeniu kręgosłupa i farmakologicznym opanowaniu dokuczliwego bólu. Zabiegi rehabilitacyjne na rwę kulszową warto wdrożyć niezwłocznie po ustąpieniu uciążliwych dolegliwości.
Fizjoterapia zalecana jest także osobom, które cierpią na przewlekłą postać rwy kulszowej oraz w profilaktyce jej nawrotów.
Jakie zabiegi rehabilitacyjne na rwę kulszową?
Zabiegi rehabilitacyjne dobierane są przez fizjoterapeutę, który skupia się na likwidowaniu przyczyny występowania dolegliwości, a nie leczeniu objawowym. Najczęściej stosowanymi metodami są: terapia manualna, ćwiczenia (kinezyterapia), masaż leczniczy, czy kinesiotaping. Zastosowanie mają również zabiegi fizykoterapeutyczne tj.:
Kinezyterapia w rwie kulszowej
Kinezyterapia jest leczeniem opierającym się na wykorzystaniu różnych form ruchu, czyli inaczej wykonywaniu odpowiednio dobranych ćwiczeń fizycznych. W przypadku rwy kulszowej mają one na celu poprawę stabilności kręgosłupa, wyrobienie nawyku utrzymywania odpowiedniej postawy ciała oraz rozluźnienie mięśni otaczających nerw kulszowy. Często stosowana jest metoda PNF, która wykorzystuje ruchy trójpłaszczyznowe, czyli takie, które człowiek wykonuje na co dzień.
Rodzaje stosowanych ćwiczeń przy rwie kulszowej:
- rozciągające – zwykle wykonywane w pozycji leżącej lub klęku podpartym. Zaliczamy do nich ćwiczenie oparte na jednoczesnym podnoszeniu kończyny dolnej i przeciwległej do niej kończyny górnej (np. prawa noga i lewa ręka). Innym przykładem jest ćwiczenie wykonywane w pozycji leżącej na brzuchu polegające na unoszeniu klatki piersiowej i głowy z rękami splecionymi za plecami lub ćwiczenie w pozycji leżącej na plecach – przyciąganie zgiętych w kolanach kończyn do klatki piersiowej. Powyższe ćwiczenia rozluźniają mięśnie przykręgosłupowe, pośladkowe i tylnej powierzchni uda (tzw. mięśnie Hamstringa – dwugłowy uda, półścięgnisty i półbłoniasty).
- wzmacniające mięśnie brzucha oraz grzbietu, głównie przykręgosłupowe – należą do nich m.in.: „rowerek”, brzuszki, pływanie stylem grzbietowym lub unoszenie w leżeniu na plecach wyprostowanej kończyny dolnej.
- aerobowe o umiarkowanym nasileniu – t.j.: nordic walking, pływanie lub szybkie spacery.
Rwa kulszowa i terapia manualna
Jednym ze skuteczniejszych zabiegów rehabilitacyjnych przy rwie kulszowej jest terapia manualna. Polega ona na rozluźnianiu napięć i korygowaniu nieprawidłowych oraz bolesnych ustawień w stawach międzykręgowych, co w efekcie powoduje zmniejszenie pobudzenia receptorów bólowych. Jej zastosowanie pozwala na skrócenie czasu leczenia i szybki powrót do sprawności, często z uniknięciem przewlekłej farmakoterapii. Techniki stosowane w terapii manualnej to m.in.: mobilizacje, manipulacje, techniki tkanek miękkich, techniki powięziowe, neuromobilizacje.
Rwa kulszowa a masaż
Masaż leczniczy jest zabiegiem, który mocno działa na powierzchownie położone struktury takie jak: skóra i mięśnie. Powoduje on przekrwienie, zwiększenie przemiany materii i przyśpieszenie procesów biochemicznych. Co w konsekwencji prowadzi do szybszego dostarczenia substancji odżywczych do tkanek, sprzyjając rozluźnieniu napiętych miejsc i podnosząc poziom endorfin, które naturalnie choć tymczasowo zmniejszają czucie bólu. Należy pamiętać, że sam masaż na rwę kulszową nie jest sposobem na jej leczenie, ale jako element kompletnego planu rehabilitacji może przynieść znaczące korzyści.
Rwa kulszowa rehabilitacja – zabiegi fizykoterapeutyczne
Fizykoterapia przy rwie kulszowej ma za zadanie złagodzić dolegliwości bólowe i zniwelować stan zapalny. Zastosowanie czynników fizykalnych jest działaniem objawowym, które skutecznie wspomaga wcześniej wymienione metody.
Do najczęściej stosowanych zabiegów fizykoterapeutycznych przy rwie zaliczamy:
- elektroterapię – wykorzystywana jest w walce z bólem oraz w celu zapobiegania zaników mięśniowych. Zwykle stosowane są: prądy TENS, galwanizacja, prądy Traberta, interferencyjne lub diadynamiczne.
- laseroterapię – polega na naświetlaniu promieniami lasera obszaru ciała. Wiązka lasera powoduje szybki wzrost aktywności procesów regeneracyjnych tkanek i komórek.
- magnetoterapię – działanie nasilonym polem magnetycznym w celu pobudzenia i stymulacji procesów regeneracyjnych większości struktur biologicznych na całej głębokości tkanek.
- ultradźwięki – wykorzystują działanie fali ultradźwiękowej, na zasadzie mikromasażu. Fale dźwiękowe „zmiękczają” tkanki, zwiększają przepuszczalność komórek oraz rozszerzają naczynia krwionośne. Prowadzą też do przyśpieszenia rozpadu białek i zwiększenia szybkości dyfuzji.
- naświetlanie – lampa Sollux; rozluźnia tkanki przez działanie efektu cieplnego.
Kinesiotaping na rwę kulszową
Kinesiotaping (taping), często nazywany plastrowaniem dynamicznym, polega na przyklejaniu na skórę pacjenta specjalnych plastrów/taśm w określony sposób. Powoduje to zwiększenie przestrzeni między skórą a mięśniami, działając przeciwbólowo. Zmniejsza napięcie mięśni i rozluźnia je, a dodatkowo stabilizuje stawy. Plastrowanie dynamiczne pozwala także na zwiększenie siły mięśniowej poprzez zapewnienie lepszego ukrwienia. Kinesiotaping rwy kulszowej stanowi dobre uzupełnienie terapii.
Rwa kulszowa rehabilitacja? – dlaczego warto się udać do fizjoterapeuty
W przypadku doboru odpowiedniej formy terapii zawsze należy zgłosić się do specjalisty fizjoterapeuty, ponieważ niewłaściwie dobrane lub wykonywane ćwiczenia mogą nasilić dolegliwości lub przyczynić się do rozwoju innych schorzeń. Plan rehabilitacji powinien być dobrany indywidualnie zgodnie z przyczyną wywołującą rwę kulszową. Poza tym nie każdy zabieg fizjoterapeutyczny może być zastosowany u wszystkich pacjentów, dlatego tak ważne jest przeprowadzenie dokładnej diagnostyki.
Wskazówki dla osób cierpiących na rwę kulszową.
Skuteczność procesu rehabilitacji zależy nie tylko od działań fizjoterapeuty i pacjenta w gabinecie. Ważna jest również samodyscyplina pacjenta i jego zaangażowanie w proces leczenia w życiu codziennym. Co zatem zrobić, aby uchronić się od nawrotów rwy kulszowej?
- Wykonywać ćwiczenia wzmacniające mięśnie stabilizujące i osłaniające kręgosłup, czyli mięśnie pleców, pośladków i brzucha.
- Wykonywać ćwiczenia rozciągające, które zniwelują napięcia mięśni przykręgosłupowych.
- Dbać o prawidłową wagę, ponieważ nadwaga powoduje nadmierne obciążenie kręgosłupa.
- Unikać gwałtownych ruchów.
- Podczas noszenia cięższych rzeczy rozkładać ciężar równomiernie na obie strony.
- Spać na odpowiednio dobranym materacu, najlepiej lekko twardym i na niewysokiej poduszce.
- Podnosić ciężary w przysiadzie.
- Utrzymywać odpowiednią aktywność fizyczną.
- Pamiętać, aby podczas jazdy samochodem całe uda przylegały do siedzenia.
Kolejną istotną kwestią jest powstrzymanie się od wykonywania ćwiczeń „na własną rękę” bez uprzedniego skonsultowania z fizjoterapeutą, ponieważ coś co pomaga innym nie koniecznie może być dobre dla nas i może doprowadzić do poważnych uszkodzeń oraz niepełnosprawności.
Podsumowanie
Rehabilitacja w przypadku wystąpienia rwy kulszowej powinna rozpocząć się niezwłocznie po ustąpieniu uporczywych dolegliwości bólowych i zlikwidowaniu stanu zapalnego. Dobór zabiegów fizjoterapeutycznych zależny jest od przyczyny wywołującej rwę i oparty powinien być na dokładnej diagnozie. Fizjoterapeuta opracowuje plan rehabilitacji, kontroluje jej przebieg i sposób wykonywania zaleconych ćwiczeń przez pacjenta.
Bibliografia:
- A. Kwolek, Fizjoterapia w neurologii i neurochirurgii. Red. Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2012
- A. Szczeklik, Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych, PZWL, 2016.
- A. Zajkowska, Rwa kulszowa. Online: https://podyplomie.pl/neurologia/31142,rwa-kulszowa
